Ấn tượng từ những cảnh quay “để đời” của phim “Đường Hồ Chí Minh trên biển”

Một bầu không khí làm phim "sung" như thời chiến!

Dựa trên tuyến đường vận tải bằng đường biển cùng tên, có thật trong lịch sử, bộ phim truyền hình Ðường Hồ Chí Minh trên biển - Ðoàn tàu không số (40 tập, biên kịch: Ðình Kính, tổng đạo diễn: Hồ Ngọc Xum) đã huy động toàn bộ nhân lực của Hãng phim Giải Phóng dồn về Long Hải (Bà Rịa - Vũng Tàu) cho hai ngày quay đại cảnh phối hợp không quân, hải quân lớn nhất (25 và 26-7).

5 giờ sáng của ngày quay đầu tiên, phát nhanh cho nhau ổ "bánh mì trường kỳ", từng chiếc máy quay được các thành viên trong đoàn khiêng lên xe, chuẩn bị sẵn sàng tiến vào bãi trống thuộc khu di tích căn cứ Minh Ðạm. 9 máy quay, 18 đạo diễn, phó đạo diễn và trên 250 diễn viên quần chúng (thuộc sư đoàn bộ binh 302) được huy động.

“Diễn viên” chính - máy bay trực thăng và bầu không khí “sung” như thời chiến - Ảnh: Nga Linh

Toàn bộ bối cảnh được dàn dựng công phu để ghi lại khoảnh khắc của các "diễn viên chính" là hai chiếc OH-1, một chiếc MI-8, "đóng vai" trực thăng, máy bay của chính quyền Sài Gòn trong những đại cảnh đổ quân khẩn cấp xuống bìa rừng, bên bờ biển, cảnh bao vây, giáp chiến với thủy thủ tàu không số của tuyến đường vận tải trên biển.

"Chỉ còn kém mỗi Hollywood!"

Con đường sình lầy dẫn vào bãi trống làm lắc lư từ xe quân đội chuyên dụng cho đến xe đạo cụ, dễ dàng đánh thức cơn ngái ngủ của bất kỳ ai. Bao quanh trước mắt là những sườn núi phủ đầy cây rừng rậm rạp. Êkip chính như tổng đạo diễn Hồ Ngọc Xum, các đạo diễn Nguyễn Xuân Cường, Ðinh Thái Thụy mỗi người một phía chỉ đạo góc máy. Chủ nhiệm phim Bùi Huy Lũy quát oang oang vào điện thoại.

Ðể phục vụ bối cảnh quay phối hợp cực kỳ quan trọng, ông chủ nhiệm phải bố trí những "diễn viên" còn lại như súng ống và hơn 30 xe các loại: jeep, GMC, xe quân đội chuyên dụng, xe tải khói lửa, xe ánh sáng, thậm chí xe cứu thương trong thế sẵn sàng. Ðội ngũ lính trẻ hóa trang thành lính chế độ cũ dàn đội hình đều tăm tắp, nhiệt thành làm theo chỉ đạo, không ngụm nước
hay thù lao hỗ trợ.

Bốn giờ đầu tiên trôi qua. Ðạo diễn Nguyễn Xuân Cường tay cầm que vẽ lia lịa trên đất, giải thích với một chuyên gia hỗ trợ mang quân hàm thiếu tá Quân chủng phòng không không quân: "Hai trực thăng phải cách nhau 100m, bay đi bay lại anh nhé!". Trước đó, máy bay và trực thăng đã được đổ đầy xăng, từ sân bay Tân Sơn Nhất đáp an toàn xuống gần khu vực đoàn phim đang tập trung. Sáu phi công chính (hai người/máy bay) và 10 kỹ thuật viên chỉ còn chờ hiệu lệnh là cất cánh.

Bối cảnh ngoài trời nhưng không khí đặc quánh, ngạt thở. Khi tiếng hô "chén!" (từ lóng trong nghề, thay cho mệnh lệnh "bấm máy!") đồng loạt vang lên, cũng là lúc từng cá nhân tự động ngụy trang kỹ bằng lá cây để không lọt vào khuôn hình. Chiếc MI-8 bé như con chuồn chuồn từ từ hiện rõ trên monitor. Không xa, hai chiếc OH-1 hạ thấp, đổ xuống quân lính bảo an, một đại úy cùng nhóm lính ào ào nhảy xuống, chạy tới báo cáo tình hình với thiếu tá Hai Rạng (diễn viên Lý Hùng đóng) và đại úy Ba Hoàng (Lâm Minh Thắng thủ vai). Lời thoại không quá ba dòng.

Máy bay đi đẹp vào từng khuôn hình, diễn viên kết hợp diễn xuất nhịp nhàng. Ðại cảnh hoành tráng hoàn thành ngay sau "đúp" đầu tiên. Tiếng động cơ xa dần, mồ hôi tuôn ướt áo, đạo diễn Xuân Cường quật tay vào không khí, hưng phấn đùa vui với mọi người: "Chỉ còn kém mỗi Hollywood!".

Cảnh quay phối hợp không quân, hải quân - cơ hội làm nghề hiếm hoi cho êkip phim truyền hình - Ảnh: Nga Linh

Tốn kém và rủi ro

Ðể có đại cảnh như một mâm cơm bày sẵn giúp các nhà làm phim thỏa sức sáng tác, đằng sau đó là nhiều cuộc điện thoại cứu nguy, dày đặc sự hỗ trợ của các đơn vị có chuyên môn, sự tư vấn, hỗ trợ phương tiện kỹ thuật của Bộ Quốc phòng, Bộ tổng tham mưu, Bộ tư lệnh hải quân, Cục Tuyên huấn (Tổng cục Chính trị).

Ba đại cảnh tiếp tục được thực hiện trót lọt trong ngày: cảnh đổ quân xuống vườn khoai mì (vườn khoai được "mua đứt" từ người dân để làm bãi đáp), cảnh trực thăng bay quanh đồi phát loa chiêu hàng, cảnh đổ quân xuống làng cát để bao vây, truy tìm các chiến sĩ Việt cộng... Ðại tá Ðỗ Văn Thân - sư đoàn 370 - tiết lộ máy bay trực thăng tham gia toàn là "diễn viên" chuyên nghiệp, lại có chiếc vừa được gửi ra nước ngoài để "thẩm mỹ" lại cánh quay, động cơ... Rồi ông hồ hởi liệt kê: "Mấy chiếc này đóng phim từ thời Mùa gió chướng, Cánh đồng hoang, Hồng hải tặc... hay gần nhất là Ðừng đốt.

Nửa đêm sau ngày quay đại cảnh đầu tiên, có tin vỡ kế hoạch cảnh kết hợp không quân, hải quân. Chủ nhiệm Bùi Huy Lũy căng thẳng thông báo: "Tàu BCF sập ngay cát bồi! Bối cảnh ba tàu chiến, hai tàu BCF, bốn canô vây tàu không số HQ 20 có lẽ vỡ mất! Làm phim lịch sử là thế đấy. Tạo dựng một bối cảnh cực kỳ tốn kém, cơ hội thực hiện cũng là duy nhất trong đời nhưng rủi ro vô cùng lớn".

Tên phim là Ðường Hồ Chí Minh trên biển nhưng đoàn phim chủ trương không quá lạm dụng những cảnh quay tái hiện đường trên biển. "Một mặt, điều kiện làm phim của ta chưa cho phép. Mặt khác, đây còn là câu chuyện xúc động trên tàu dưới bến của các thủy thủ và cả những người lính bốc dỡ nơi hậu phương. Các bối cảnh hoạt động trên bờ sẽ được khai thác tại Bình Thuận (dựng lại làng cát), Vùng 2 hải quân (tái hiện kho đạn), căn cứ thành Tuy Hạ, bến phà Cát Lái..." - đạo diễn Hồ Ngọc Xum quấn chặt khăn rằn lên đầu trước khi gọi điện hỏi về con tàu BCF mắc cạn.