Một kim loại quý hiếm trong xe hơi là mục tiêu của bọn trộm, chúng có giá trị gấp mười lần vàng. Hãy kiểm tra xem xe bạn còn không?

Nếu như xe điện dễ bị trộm pin thì với ô tô chạy xăng hay dầu, bộ xúc tác khí thải mới là món đồ hấp dẫn nhất đối với kẻ trộm. Những năm gần đây, tình trạng mất trộm bộ phận này tăng nhanh đến mức nhiều chủ xe chỉ phát hiện ra khi khởi động xe và nghe tiếng động cơ gầm rú bất thường.

Bộ lọc khí thải hay còn gọi là bộ chuyển đổi xúc tác ba thành phần là bộ phận quan trọng của xe ô tô

Bộ chuyển đổi xúc tác ba thành phần: “lá phổi” của ô tô

Sự ra đời của bộ xúc tác gắn liền với nạn ô nhiễm khói bụi nghiêm trọng tại Los Angeles (Mỹ) vào giữa thế kỷ 20. Khi đó, các nhà khoa học đã tìm cách xử lý khí thải để giảm ô nhiễm và đến năm 1981, bộ xúc tác ba thành phần chính thức ra đời. Từ đó đến nay, nó trở thành thiết bị bắt buộc trên mọi xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch.

Bộ phận này có nhiệm vụ biến ba loại khí độc hại sinh ra từ quá trình đốt nhiên liệu gồm: carbon monoxide (CO), hydrocarbon (HC) và oxit nitơ (NOx) thành những chất vô hại như carbon dioxide (CO₂), nước (H₂O) và nitơ (N₂). Nếu không có nó, khí thải ô tô sẽ gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng hơn rất nhiều.

Bộ xúc tác gồm ba phần chính: vỏ đỡ bằng gốm dạng tổ ong, lớp phủ hoạt hóa và các kim loại quý xúc tác. Lớp hoạt chất thường là γ-Al₂O₃, giúp tăng diện tích bề mặt. Trên lớp này, người ta phủ một lượng rất nhỏ kim loại quý nhóm bạch kim (PGM) như Platinum (Platin – Pt), Palladium (Palađi – Pd) và Rhodium (Rôđi – Rh).

(Ảnh minh họa)

Vì sao kẻ trộm thích lấy bộ xúc tác?

Thứ nhất là vì dễ lấy. Bộ xúc tác nằm ở phần đầu của ống xả, ngay dưới gầm xe. Chỉ cần nằm xuống, dùng cưa hoặc máy cắt cầm tay, kẻ trộm có thể tháo rời trong chưa đầy 5 phút. Xe gầm cao như SUV, xe bán tải hay xe tải càng dễ bị trộm. Một số chủ xe ở nước ngoài thậm chí còn phải lắp thêm khung thép hoặc lưới kim loại bảo vệ.

Thứ hai là vì giá trị cực cao. Mỗi bộ xúc tác của xe con chỉ chứa khoảng 1,5 gram kim loại quý, nhưng đã có thể bán được giá cao. Với xe tải lớn, lượng kim loại có thể lên đến 10–15 gram. Trong đó, rhodium là đắt nhất, từng có thời điểm giá của nó cao gấp 10 lần vàng, còn platin và palladium cũng nằm trong nhóm kim loại hiếm có giá trị cao.

Mỗi bộ xúc tác của xe con chỉ chứa khoảng 1,5 gram kim loại quý, nhưng đã có thể bán được giá cao

Theo số liệu năm 2019, sản lượng toàn cầu của rhodium chỉ khoảng 24 tấn, trong khi vàng đạt tới hơn 3.300 tấn. Điều đó cho thấy mức độ khan hiếm và lý do vì sao bộ xúc tác lại được coi như “mỏ vàng” di động.

Dấu hiệu xe bị mất bộ xúc tác

Nếu ô tô bị tháo mất bộ xúc tác, âm thanh khi nổ máy sẽ to và thô hơn hẳn, có thể nghe giống tiếng máy kéo cũ. Ngoài ra, ống xả rung mạnh, khói thải có mùi khét, đen hơn bình thường, và xe dễ bị báo lỗi khí thải vượt chuẩn khi kiểm định.

Bộ xúc tác là bộ phận quan trọng trong hệ thống khí thải, vì vậy nếu bị mất, xe không chỉ gây ô nhiễm mà còn có thể bị phạt nặng khi kiểm tra định kỳ.

(Ảnh minh họa)

Cách bảo vệ bộ xúc tác khỏi kẻ trộm

Để tránh rơi vào tình cảnh “xe còn, xúc tác mất”, chủ xe có thể áp dụng một số biện pháp sau:

- Nên đỗ xe ở nơi có ánh sáng, có camera giám sát hoặc bảo vệ trông giữ.

- Tránh đỗ xe quá sát các xe khác vì sẽ che khuất tầm nhìn, tạo điều kiện cho kẻ gian.

- Lắp thêm khung bảo vệ hoặc tấm chắn kim loại dưới gầm xe, đặc biệt với những xe gầm cao.

- Trang bị hệ thống báo động chống trộm, hoặc dùng loại ốc chuyên dụng để cố định bộ xúc tác.

- Thường xuyên kiểm tra gầm xe khi bảo dưỡng định kỳ.

- Sử dụng dầu nhớt chất lượng tốt và thay bugi đúng hạn để tránh nhiên liệu cháy không hết, gây hư hại cho bộ xúc tác.