Tục lệ phơi xác trong đám tang ở Hà Giang

10:36 29/10/2014

Không chỉ mổ hơn chục con trâu, bò để làm đám, người Mông ở Hà Giang còn làm lễ treo xác người chết trong nhà nhiều ngày rồi mới mang ra phơi nắng và đem chôn cất.

Giòi bọ bâu khắp xác người

Tôi đến thăm nhà ông Mua Chúng Thà (thôn Ngài Lầu, xã Pải Lủng) vào khoảng 3 tuần sau khi vợ ông mất. Căn nhà nhỏ nằm lọt thỏm phía sau trường cấp 2 của xã, trước mặt là khu nhà tập thể của giáo viên, đằng sau và sát bên cạnh nhà là chuồng bò, chuồng lợn, chuồng gà bẩn thỉu, nhếch nhác.


Cảnh treo xác trong nhà của người Mông.

Vừa đứng xếp đá làm tường rào, ông Thà chỉ vào căn nhà tối om, bên trong có một chiếc giường con ọp ẹp, ngô chất đầy dưới nền đất. Ông kể trước vợ mất làm ma 5 ngày, mổ 4 con bò, trong đó có 2 con bò là của con rể dắt đến.

Do phong tục riêng của gia đình nên vợ ông không được cho vào quan tài, chỉ để vào cáng treo giữa nhà, đến ngày cuối cùng trước khi chôn mới mang ra phơi nắng từ sáng sớm.

Cô giáo Vương Thị Hoa (Hiệu trưởng trường mầm non xã Pải Lủng) làm phiên dịch tiếng Mông giúp tôi, cũng là họ hàng xa với ông Mua Chúng Thà, lại ở ngay khu nhà giáo viên đối diện.

Tuy cách nhau một mảnh vườn rộng, nhưng khi xác người được mang ra sân phơi, đứng từ khu nhà cô Hoa ở cũng ngửi thấy mùi xú uế nồng nặc bốc ra từ thi thể người chết.

Cái xác để lâu ngày, trong căn nhà ẩm thấp tối tăm, đến lúc mang ra ngoài ánh nắng mới nhìn rõ giòi bò khắp người, nhiều bộ phận trên cơ thể bắt đầu phân hủy. Hôm đó, tất cả các phòng nội trú giáo viên đều đóng kín cửa, không ai dám bước ra ngoài vì không chịu nổi mùi hôi thối.

Giải thích về tập tục lưu giữ xác lâu ngày, ông Lý Sìa Sính (Trưởng xóm Khai Hoang 2, xã Xín Cái, huyện Mèo Vạc, Hà Giang) cho biết, trước đây đám ma người Mông để lâu vì quan niệm nhà có mấy người con phải để bằng đấy ngày.


Sau thủ tục phơi xác dưới ánh nắng mặt trời, người Mông mới đưa thi thể đi chôn.

Ngày nay tình trạng này đã cải thiện hơn, nhưng thực tế vẫn có nhiều hộ gia đình để 4-5 ngày, thậm chí vẫn có nhà để 1 tuần. Một phần bởi họ muốn kéo dài thời gian cho con cháu, họ hàng ở xa về đưa tiễn lần cuối, một phần vì nếp nghĩ, phong tục truyền thống đã ăn sâu vào nhận thức nên chưa thể thay đổi ngay được.

Ông Sinh tiết lộ cách ngăn mùi hôi thối của xác người khi để trong nhà lâu ngày, “Phải dùng một loại thuốc xịt của Trung Quốc bán đầy ngoài chợ, có 30 đồng tiền tàu/1 lọ, tính ra tiền Việt khoảng 60, 70 ngàn đồng thôi. Xịt cái thuốc đấy thì không côn trùng hay ruồi nhặng nào bay vào xác người đâu”.

Khi tôi hỏi tên thuốc thì ông Sinh nói không nhớ, cũng vứt hết vỏ lâu rồi. Nhưng nếu muốn mua cứ đến ngày phiên chợ ra hỏi mua họ sẽ bán ngay.

Nhà ông Sính đã dùng thuốc đó khi người nhà mất nên lúc phơi xác, không có giòi bọ hay côn trùng đậu vào xác, nhưng không chỉ nhà ông Sính mà khá nhiều hàng xóm quanh nhà ông cũng từng mua và dùng thuốc này.

Chết vì bệnh lây nhiễm cũng giữ xác lâu ngày

Trên đường từ xã Xín Cái trở ra huyện Mèo Vạc, tôi ghé qua điểm khám bệnh trên đường. Gặp ông Hoàng Đình Trãi, Phó phòng khám đa khoa Xín Cái (phụ trách y tế 3 xã Thượng Phùng, Sơn Vĩ và Xín Cái), người đã có hơn 20 năm gắn bó với công việc khám chữa bệnh cho đồng bào dân tộc các xã vùng cao biên giới, hiểu rõ tập tục dân cư ở đây, coi nơi đây như quê hương thứ 2 của mình.

Anh Trãi kể, có nhiều trường hợp người dân tộc Mông đến đây khám bệnh rồi qua đời, chết vì bệnh lây nhiễm như lao, xơ gan… nhưng khi về làm ma tại nhà, gia đình vẫn giữ tập tục để xác lâu ngày mới đem đi chôn.

Anh giở cuốn sổ ghi chép theo dõi bệnh nhân, chỉ cho tôi xem trường hợp của ông Hà Chứ Mua (67 tuổi) sống tại xóm Khai hoang 3, từ nhà ông Mua đến bệnh xá cách xa khoảng 3 tiếng đi bộ.

Ông Mua mất ngày 4/2 vì bệnh lao, từ phòng khám đưa về người thân để ông 6 ngày mới đem đi chôn. Hay trường hợp tự tử do ngộ độc lá ngón của anh Thò Mí Già (35 tuổi), thi thể anh Già cũng được để 4 ngày trong nhà sau mới được mang đi chôn cất.

Nhiều trường hợp xơ gan cổ trướng, bệnh nhân khi chết, để lâu ngày có hiện tượng trướng bụng, chảy dịch ra nhà nhưng người dân vẫn mù quáng làm theo phong tục, để vài ngày mới mang chôn.

Các bác sĩ và y tế ở phòng khám đã nhiều lần nhắc nhở, tuyên truyền để người dân nhận thức được sự nguy hại và hiểm họa ấn giấu từ việc lưu giữ xác lâu ngày trong nhà, có ảnh hưởng thế nào đến môi trường và sức khỏe người thân, nhưng vẫn chưa thể thay đổi được cái tập quán, tín ngưỡng đã hằn sâu trong ý thức người dân.

Để phong tục truyền thống không trở thành hủ tục

Người Mông ở Hà Giang là dân tộc có có số dân đông nhất, chiếm 30% trong tổng số các dân tộc anh em trên địa bàn tỉnh. Họ đến đây sinh sống, định cư từ bao đời nay, hình thành cộng đồng dân cư có lịch sử lâu đời với một nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Văn hóa truyền thống Mông có tác động và ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống tinh thần của người Mông.


Bên trong nhà ông Mua Chúng Thà ở xã Ngài Lầu. Sau đám ma mổ hơn
chục con bò, gia đình ông tiếp tục sống trong căn nhà
lụp xụp có duy nhất chiếc giường.

Trong các phong tục tập quán lâu đời của mình, người Mông rất tôn sùng và coi trọng nghi lễ thờ cúng tổ tiên, tổ chức ma chay chu đáo, cẩn thận. Thanh niên đến tuổi trưởng thành sẽ được người già truyền lại kinh nghiệm từ sớm để đề phòng khi ra đi, con cháu trong nhà biết cách làm ma chay theo đúng nghi lễ.

Mỗi dòng họ người Mông lại có cách làm đám ma khác nhau, dựa trên cơ sở là phong tục truyền thống của dân tộc, song từng gia đình lại có những quy tắc riêng. Khi có người mất, thường thì gia đình sẽ treo xác trong nhà, bón cơm cho người chết vào bữa ăn và trước khi đưa đi chôn phải làm thủ tục phơi xác.

Vì yêu quý, thương tiếc người thân đã mất, cộng với tâm lý sùng bái tín ngưỡng, tôn trọng phong tục của tổ tiên để lại, người Mông từ bao đời nay vẫn quan niệm khi gia đình có người chết, làm đám ma càng lâu, mổ càng nhiều lợn dê bò, người chết sẽ có thêm nhiều của cải để khi về thế giới bên kia sẽ có cuộc sống sung túc, no đủ hơn, có nhiều bò để làm nương, không phải chịu cảnh nghèo đói cơ hàn như khi còn sống.

Người Mông vốn thật thà, hiền lành, lại chủ yếu theo nghề nông nên cộng đồng người Mông giống như một xã hội nông nghiệp truyền thống thu nhỏ, mang nặng tính tự cung tự cấp. Họ sống gần gũi với nhau, có tinh thần đoàn kết và yêu thương nhau.

Từ xưa đến nay, mỗi khi ở đâu có đám hỏi, đám ma, có công việc trọng đại, anh em họ hàng cho đến láng giềng, thông gia đều tìm đến, san sẻ với nhau từ của cải vật chất đến tinh thần.

Theo Congly.com.vn
Cách nhận biết những căn bệnh tâm thần kỳ lạ

Cách nhận biết những căn bệnh tâm thần kỳ lạ

Kỳ quặc 4 phương - 05.03.2020

Trong số những bệnh rối loạn tâm thần, có những bệnh phổ biến và những bệnh rất hiếm gặp. Thậm chí, các thể bệnh tâm thần hiếm gặp khiến các chuyên gia rất khó...

Bà ngoại mệt mỏi nhất thế giới: Ba đứa con gái sinh ba, tổng cộng có 9 đứa cháu, đủ để mở trường mẫu giáo

Bà ngoại mệt mỏi nhất thế giới: Ba đứa con gái sinh ba, tổng cộng có 9 đứa cháu, đủ để mở...

Kỳ quặc 4 phương - 02.03.2020

Đối với cuộc sống ở những thành phố lớn, việc bà ngoại lên trông cháu là điều hết sức phổ biến. Nhiều người chọn bà ngoại thay vì bà nội để tránh những mâu...

Chơi trội cho đầu vào mồm chó tự sướng, cô gái nhận hậu quả khâu 40 mũi

Chơi trội cho đầu vào mồm chó tự sướng, cô gái nhận hậu quả khâu 40 mũi

Kỳ quặc 4 phương - 19.01.2020

Cô gái Lara Sanson đến từ Argentina phải khâu 40 mũi ở mặt sau khi bị chó cưng tấn công khi cô đang cố gắng tạo dáng chụp ảnh với nó.

Đi ăn hàu, người đàn ông 'đổi đời' khi cắn phải cả nhóm hạt 48 viên ngọc trai

Đi ăn hàu, người đàn ông 'đổi đời' khi cắn phải cả nhóm hạt 48 viên ngọc trai

Kỳ quặc 4 phương - 19.09.2019

Thấy ngọc trai trong những con trai, sò biển là chuyện không có gì lạ. Nhưng để thấy được 48 viên ngọc khi ăn một con hàu thì quả thật người đàn ông này...

Sự thật đáng sợ phía sau âm thanh lạ phát ra từ ngôi mộ

Sự thật đáng sợ phía sau âm thanh lạ phát ra từ ngôi mộ

Kỳ quặc 4 phương - 09.03.2019

Nhận được tin báo về những tiếng động kỳ lạ phát ra từ một ngôi mộ của người trông coi nghĩa trang, cảnh sát lập tức có mặt, mở ngôi mộ và phát hiện...

Đông Nhi - Ông Cao Thắng chính thức công khai giới tính nhóc tỳ thứ 2, phản ứng của bé Winnie mà hạnh phúc lây

Đông Nhi - Ông Cao Thắng chính thức công khai giới tính nhóc tỳ thứ 2, phản ứng của bé Winnie mà...

Chuyện làng sao - 9 giờ, 37 phút trước

Vợ chồng Đông Nhi - Ông Cao Thắng đã hé lộ giới tính “thế lực nhí” thứ 2 với công chúng.

Hotgirl Ceri Thu Hà chia sẻ bí quyết nuôi dưỡng sự nữ tính

Hotgirl Ceri Thu Hà chia sẻ bí quyết nuôi dưỡng sự nữ tính

Đi gì - 9 giờ, 3 phút trước

Sở hữu nét đẹp thuần khiết, ngọt ngào, Hotgirl Ceri Thu Hà luôn xuất hiện với nguồn năng lượng tính nữ, khiến người đối diện cảm thấy dễ chịu khi tiếp xúc, mang đến...

Trương Thế Vinh và Trường Giang liên tục gặp vận xui, Lan Ngọc lên tiếng bênh vực

Trương Thế Vinh và Trường Giang liên tục gặp vận xui, Lan Ngọc lên tiếng bênh vực

Chuyện làng sao - 9 giờ, 22 phút trước

Lan Ngọc đã đăng dòng trạng thái để nói về những sự cố mà Trương Thế Vinh và Trường Giang gặp phải thời gian qua.

Giữa tin tái hợp Kỳ Duyên, Minh Triệu có hành động 'phũ'

Giữa tin tái hợp Kỳ Duyên, Minh Triệu có hành động 'phũ'

Chuyện làng sao - 9 giờ, 24 phút trước

Minh Triệu đã có động thái phủ nhận tin tái hợp Kỳ Duyên.

Khởi My khoe ảnh tình tứ bên Kelvin Khánh hậu đính chính thông tin ly hôn, còn 'dằn mặt' bằng cách này

Khởi My khoe ảnh tình tứ bên Kelvin Khánh hậu đính chính thông tin ly hôn, còn 'dằn mặt' bằng cách này...

Chuyện làng sao - 9 giờ, 26 phút trước

Khung ảnh tình cảm của Khởi My và Kelvin Khánh đang được khán giả chú ý.

Được vợ khen nhập tâm quá khi hát hit 'Người yêu cũ', Phan Mạnh Quỳnh phân bua:...

Thương Tín phủ nhận chuyện nhận tiền để tố bạn thân một thời, quyết không sao kê

Thương Tín phủ nhận chuyện nhận tiền để tố bạn thân một thời, quyết không sao kê

Chuyện làng sao - 9 giờ, 27 phút trước

Thương Tín lại gây ồn ào mạng xã hội vì những thông tin liên quan đến nhạc sĩ Tô Hiếu.

Phước Sang lộ diện sau cơn đột quỵ, sức khỏe ra sao?

Phước Sang lộ diện sau cơn đột quỵ, sức khỏe ra sao?

Chuyện làng sao - 9 giờ, 28 phút trước

Phước Sang được người bạn là Phương Bình đến thăm và cập nhật tình hình của ông đến với mọi người.

'Thất bại lớn nhất trong cuộc đời là nói ra ba bí mật này cho người khác'. Dù bạn có thân thiết với ai đó đến đâu thì cũng phải kiềm chế

'Thất bại lớn nhất trong cuộc đời là nói ra ba bí mật này cho người khác'. Dù bạn có thân thiết...

Kiến thức - 12 giờ, 14 phút trước

Chúng ta thường nói rằng điều quan trọng nhất trong sự tương tác giữa con người với nhau là sự tin tưởng lẫn nhau. Đúng là chỉ có hai người tin tưởng lẫn nhau...

Tại sao con người cần lọc nước và đun sôi nước để uống, nhưng các loài động vật khác lại có thể uống trực tiếp? Sự khác biệt là gì?

Tại sao con người cần lọc nước và đun sôi nước để uống, nhưng các loài động vật khác lại có thể...

Kiến thức - 13 giờ, 34 phút trước

Có ba điều kiện cơ bản cho sự sống còn của động vật trên trái đất: nước, oxy và thức ăn. Nếu không có ba điều kiện cơ bản này thì không loài động...

Phương Oanh khi chào đời nặng 5,2 kg, nay được mẹ ruột truyền bí kíp để 'hai bé rồng' bụ bẫm

Phương Oanh khi chào đời nặng 5,2 kg, nay được mẹ ruột truyền bí kíp để 'hai bé rồng' bụ bẫm

Chuyện làng sao - 13 giờ, 49 phút trước

Khi sắp lâm bồn, diễn viên Phương Oanh rất vui vì được bố mẹ ở quê Hà Nam lên thăm.

Tự do tài chính là gì? Làm sao để người bình thường có thể đạt được điều này? Người trong cuộc: 3 cách để thực hiện ước mơ

Tự do tài chính là gì? Làm sao để người bình thường có thể đạt được điều này? Người trong cuộc: 3...

Kiến thức - 13 giờ, 49 phút trước

Tự do tài chính, một khái niệm không còn xa lạ với nhiều người, thực chất được định nghĩa khi một người có thể tạo ra nguồn thu nhập thụ động đủ để chi...

Từ tháng 4/2024, đây là những trường hợp được nâng mức hưởng BHYT từ 80% lên 100%

Từ tháng 4/2024, đây là những trường hợp được nâng mức hưởng BHYT từ 80% lên 100%

Kiến thức - 13 giờ, 49 phút trước

Kể từ tháng 4/2024, những đối tượng này sẽ được hưởng tối đa quyền lợi từ Bảo hiểm y tế (BHYT).

Nhan sắc 'khó nhận ra' của diễn viên Thu Hường - vai Thư trong phim 'Của để dành' sau 26 năm

Nhan sắc 'khó nhận ra' của diễn viên Thu Hường - vai Thư trong phim 'Của để dành' sau 26 năm

Chuyện làng sao - 13 giờ, 50 phút trước

Hiện tại ở tuổi 48, nhìn Thu Hường, hầu hết khán giả không tìm ra điểm nào của cô Thư đỏng đảnh, đanh đá trong 'Của để dành' năm nào.

Cho mượn tuổi làm nhà có gặp vận xui hay không? Có nên nhận lời nhờ cậy cho mượn tuổi làm nhà?

Cho mượn tuổi làm nhà có gặp vận xui hay không? Có nên nhận lời nhờ cậy cho mượn tuổi làm nhà?...

Phong thủy - 14 giờ, 47 phút trước

Có rất nhiều người khi được người khác mượn tuổi làm nhà thường băn khoăn không biết là có nên cho hay không? Và khi cho mượn tuổi như vậy có gặp vận xui...

Sau khi cai thuốc lá thành công, phổi có trở lại bình thường được không? Bác sĩ nhắc nhở: Cố gắng không vượt quá độ tuổi này khi bỏ thuốc lá

Sau khi cai thuốc lá thành công, phổi có trở lại bình thường được không? Bác sĩ nhắc nhở: Cố gắng không...

Chăm sóc sức khỏe - 14 giờ, 48 phút trước

Hút thuốc giống như một con dao hai lưỡi, mang lại cảm giác "thoải mái" ngắn hạn nhưng thực tế lại âm thầm lấy đi sinh mạng con người.

Tử vi ngày 29/3: Tứ đại thế lực tranh giành quyền bá chủ, 'ba con giáp bứt phá đổi đời', đại phú đại quý

Tử vi ngày 29/3: Tứ đại thế lực tranh giành quyền bá chủ, 'ba con giáp bứt phá đổi đời', đại phú...

Đời sống số - 14 giờ, 2 phút trước

Ngày 29 tháng 3 mang lại may mắn, sự bảo vệ của Bồ Tát, sự giúp đỡ của ba con giáp thịnh vượng.

Lộ diện nữ MC dẫn đám cưới Quang Hải, nhan sắc xinh đẹp khiến cô dâu Chu Thanh Huyền cũng phải 'dè chừng'

Lộ diện nữ MC dẫn đám cưới Quang Hải, nhan sắc xinh đẹp khiến cô dâu Chu Thanh Huyền cũng phải 'dè...

Chuyện làng sao - 14 giờ, 20 phút trước

Trong đám cưới Quang Hải, Vũ Quỳnh Trang hay còn được biết đến với nickname Hoa Hậu Vỉa Hè đã có mặt từ rất sớm, lên đồ và đảm nhận vai trò MC hôn...

Hoa hậu Đặng Thu Thảo đúng chuẩn thần tiên tỉ tỉ, một chi tiết không thay đổi sau nhiều năm đăng quang

Hoa hậu Đặng Thu Thảo đúng chuẩn thần tiên tỉ tỉ, một chi tiết không thay đổi sau nhiều năm đăng quang...

Chuyện làng sao - 14 giờ, 20 phút trước

Hoa hậu Đặng Thu Thảo sở hữu phong cách thời trang kín đáo thanh lịch dù trải qua nhiều năm đăng quang.

Ngày Quang Hải cưới Chu Thanh Huyền: Hội tình cũ đồng loạt 'rủ nhau' làm một việc

Ngày Quang Hải cưới Chu Thanh Huyền: Hội tình cũ đồng loạt 'rủ nhau' làm một việc

Hotgirl, hotboy - 14 giờ, 20 phút trước

Trong khi truyền thông đưa tin về đám cưới của cầu thủ Quang Hải và vợ Chu Thanh Huyền thì động thái của hội tình cũ như Nhật Lê, Huỳnh Anh, Huyền My... được...

Võ Hoàng Yến vỡ òa xúc động khi biết tin được làm mẹ, tiết lộ từng tránh mặt 'nửa kia' vì lý do tuổi tác

Võ Hoàng Yến vỡ òa xúc động khi biết tin được làm mẹ, tiết lộ từng tránh mặt 'nửa kia' vì lý...

Chuyện làng sao - 14 giờ, 21 phút trước

Võ Hoàng Yến đã có những chia sẻ về tình yêu cũng như hành trình có con của mình.