Thứ năm, 25/04/2024
10 năm mới được động phòng
Bản Puông, xã Chiềng Khương, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La, bản của người Xinh Mun, nằm trên một dải đất có địa thế đặc biệt. Án ngữ ở phía tây là đỉnh Pha Lanh cao ngút ngát, nơi một giọt nước trời rơi xuống bị chẻ làm đôi, một nửa chảy về Việt Nam, một nửa ngấm vào đất Lào; phía đối diện là dòng Mã giang hung dữ, cục cằn, đêm ngày gầm gào như muốn phá nát vùng trời yên ả.
Cây cầu tre ọp ẹp bắc qua sông Mã dẫn vào bản Puông.
Muốn đến được bản Puông phải luồn qua những con đường mòn rậm rạp dẫn lối ra bờ sông Mã, sau đó “nghênh chiến” với tử thần khi đi qua chiếc cầu tre èo ọt, nổi lềnh phềnh trên mặt nước nhờ những chiếc thùng phuy sắt gắn phía dưới.
Mặc dù đã quen thuộc với tục hôn nhân ở rể của nhiều dân tộc vùng cao Tây Bắc như Thái, Dao, Tày... , nhưng sự hà khắc và những quy định “trần đời có một” trong tục ở rể truyền thống của người dân tộc Xinh Mun vẫn khiến nhiều người lấy làm lạ lùng.
Khi cái bụng của chàng trai và cô gái đã ưng nhau bố mẹ chàng trai sẽ mang một chai rượu đến nhà gái hỏi vợ cho con. Nếu được nhà gái đồng ý, nhà trai sẽ rót rượu chung vui và bàn ngày cưới hỏi.
Lễ cưới hỏi của người Xinh Mun đơn giản đến bất ngờ. Nhà trai chỉ cần mang một con lợn hoặc một đôi gà (miễn là phải có đủ 1 chân) cùng hai vò rượu cần sang nhà gái, sau đó tổ chức mâm cơm cúng tổ tiên và làm tằng cẩu cho cô dâu (tằng cẩu là mái tóc dài búi ngược, mang một thông điệp ý nghĩa, rằng từ nay cô gái đã có chồng, bông hoa rừng đã có chủ. Bất cứ chàng trai nào cũng không được tăm tia, chọc ghẹo).
Nhiều người Xinh Mun xăm họ tên và năm sinh của mình lên tay để nhớ.
Lễ cưới đơn sơ ấy phản ánh cái nghèo đến xơ xác của người Xinh Mun. Nhà gái chịu thiệt về vật chất, nhưng bù lại, họ được sở hữu một chàng rể sức vóc, đảm đương những việc nặng nhọc nhất, từ phát nương trồng ngô đến chăn trâu cắt cỏ, đan lát các vật dụng trong gia đình… từ 8 đến 12 năm.
Trong suốt thời gian ở rể, chàng trai phải ngủ cách ly trong một căn phòng bé xíu ở đầu hồi, tuyệt đối không được nằm cùng giường với vợ vì chưa trả đủ công ơn của bố mẹ nàng dâu.
Khi con gà rừng mới cất tiếng thứ tư, trời vẫn mờ tối, chàng rể lại lục tục dậy mài dao, cắt cỏ cho trâu ăn rồi cuốc bộ lên nương cầm gậy chọc lỗ tra hạt ngô, gánh nước tưới. Thời điểm bắp ngô bắt đầu phun những sợi râu đỏ tia tía đến khi thu hoạch, chàng trai không được về nhà mà phải khuân nồi, niêu và gạo lên lán nương tự nấu ăn và canh giữ.
Sau 12 năm trả xong nợ công nhà vợ và rước nàng dâu về nhà, bố vợ sẽ trả ơn chàng rể 2 con lợn giống, 2 cái chăn, 2 cái gối và một cái đệm. Về sau, thời gian ở rể rút ngắn xuống còn 6 năm, 2 năm còn lại phải trả bằng 6 đồng bạc trắng.
Có cặp vợ chồng không kiêng được chuyện giường chiếu, xé rào luật tục bị dân bản tẩy chay, gia đình từ mặt, phải bỏ bản đi nơi khác sinh sống. May thay, tục lệ hôn nhân hà khắc này dần dần được giảm bớt.
Khổ như làm lễ cúng lúa mới
Ngày trước, đất bản Puông tháng ngày không có lịch, thế nên chẳng ai quan tâm khi nào đến rằm, bao giờ đến Tết, ngày nào phải làm giỗ tổ tiên. Đối với người Xinh Mun, “Tết” chính là ngày cúng ma bản nhằm xua đuổi mọi tai ương, đến bây giờ vẫn được duy trì thường niên.
Người Xinh Mun mỗi năm chỉ dọn nhà 1 lần để đón mùa ban nở. Ảnh: cinet
Mỗi gia đình phải đóng góp rượu, gạo và tiền để mua một con lợn làm lễ cúng, sau đó hát hò nhảy múa linh đình. Theo một số cao niên trong bản kể lại, từ xa xưa, vào đúng ngày cúng ma bản, thầy mo sẽ làm bùa ngải để giết chết một người đi theo hầu hạ ma bản. Nhưng hành vi tàn nhẫn này đã bị xoá bỏ rất lâu.
Khi những bông lúa chín nhuộm vàng nương ruộng cũng là lúc các gia đình người Xinh Mun cúng hồn lúa. Nếu chưa làm nghi lễ này thì lúa chín rụng cũng không được thu hoạch, đói đến mấy cũng không được phép cầm liềm gặt, phải ăn củ nâu, củ mài sống qua ngày đoạn tháng.
Bởi, tổ tiên chưa được ăn thì con cháu chưa đến lượt. Lễ cúng phải có ít nhất 7 con vật sống trên rừng (như chuột dúi, gà rừng, chim, sâu măng - cây măng nhú cao đến đầu gối có sâu đục bên trong, lợn rừng, rắn, thằn lằn); ít nhất 7 con vật sống dưới nước (tôm, cua, cá, ốc, lươn, hến, trai); tất cả các loại dưa trồng trên nương; 4-5 ống cơm lam và một quả dừa.
KỲ QUẶC - 18.09.2015
Phát hiện sán dây trong não sau khi thấy đau đầu kéo dài là trường hợp xảy ra với một cô gái người Mỹ.
KỲ QUẶC - 28.09.2011
Cảnh sát Nhật Bản vừa xác nhận trường hợp tử vong của một bé gái 13 tuổi do bị sặc nước khi đang làm lễ trừ tà.
KỲ QUẶC - 28.09.2011
Vận động viên mạo hiểm người Mỹ Jeb Corliss (35 tuổi ) vừa bay thành công qua hẻm núi tự nhiên ở dãy núi Tianmen thuộc tỉnh Hà Nam, Trung Quốc.
KỲ QUẶC - 27.09.2011
Công ty Thám hiểm đại dương Odyssey vừa phát hiện một con tàu chở hàng bị chìm trong Chiến tranh Thế giới II, bên trong chứa một kho bạc lớn trị giá khoảng 155...
KỲ QUẶC - 27.09.2011
Ngày 25.9, lần đầu tiên máy ATM nhả vàng đã xuất hiện ở các câu lạc bộ cao cấp, các ngân hàng tại thành phố Bắc Kinh, Trung Quốc.
Du lịch Việt - 5 giờ, 43 phút trước
Địa điểm này thu hút được đông đảo khách du lịch nhờ khí hậu ôn hòa, địa hình cao nguyên, cảnh sắc thiên nhiên hữu tình.
Đời sống số - 5 giờ, 23 phút trước
Trong cuộc sống, chúng ta ai cũng mong có được vận may và nguồn tài chính dồi dào. Vậy sau ngày 26/4, con giáp nào sẽ xoay chuyển tình thế, kiếm được nhiều tiền,...
Địa chỉ ăn ngon - 6 giờ, 56 phút trước
Đậu phụ rất giàu protein đậu nành chất lượng cao và chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất, trong đó có hàm lượng canxi cao, vượt xa sữa.
Làm sao - 6 giờ, 59 phút trước
Trong thế giới ngày nay, trí tuệ cảm xúc (EQ) được coi là một trong những yếu tố quan trọng để xây dựng mối quan hệ lành mạnh và thành công trong giao tiếp...
Kiến thức - 6 giờ trước
Trong thời đại số hóa hiện nay, sự tiến bộ vượt bậc của AI đang ảnh hưởng sâu rộng đến mọi mặt của cuộc sống, kèm theo nó là sự xuất hiện của những...
Chuyện làng sao - 6 giờ, 21 phút trước
Cô gái tên Linh Nhi, là trái ngọt tình yêu của Tú Dưa và mối tình đầu. Hiện tại, cô đã 25 tuổi, ngày càng xinh đẹp và cuốn hút, thể hiện niềm đam...
Đời sống số - 6 giờ, 22 phút trước
Để tránh những rắc rối trong việc mua hàng online, khi nhận hàng bạn hãy nhớ phải làm điều này.
Đời sống trẻ - 6 giờ, 22 phút trước
Dù đã công khai bên nhau đã lâu, con cứng cáp nhưng đến nay Xuân Trường và Bùi Tiến Dụng vẫn chưa tổ chức đám cưới.
Làm sao - 6 giờ, 22 phút trước
Lòng tham là thứ ai cũng có, sự khác biệt nằm ở chỗ có kiềm chế được hay không. Một người thông minh sẽ không nên tham lam 3 thứ này, nếu không cả...
Chuyện làng sao - 6 giờ, 24 phút trước
Hình ảnh mới đây của "thiên vương Hồng Kông" Lưu Đức Hoa đang trở thành tâm điểm chú ý của cư dân mạng xứ Trung.
Chuyện làng sao - 6 giờ, 24 phút trước
Thông tin Sơn Tùng tham gia chương trình Đạp Gió khiến nhiều người nghi vấn.
Chuyện làng sao - 6 giờ, 24 phút trước
Võ Hạ Trâm đã đăng tải dòng trạng thái khiến dân tình bật cười vì lần mang thai thứ 2 này của cô.
Phong thủy - 7 giờ, 28 phút trước
Nếu gia đình thường xuyên ở trong trạng thái căng thẳng, bất hòa, hãy xem có phạm những lỗi phong thủy này không?
Đời sống trẻ - 9 giờ, 42 phút trước
Vào một buổi họp lớp, Tiểu Mã, một người đàn ông với công việc bảo vệ khiêm tốn, đã trở thành tâm điểm của câu chuyện về sự nỗ lực và không từ bỏ...
Chuyện làng sao - 9 giờ, 45 phút trước
Vào năm 2018, Trương Bá Chi gây chú ý khi công khai việc hạ sinh đứa con trai thứ ba. Đáng chú ý, trong giấy khai sinh chỉ ghi tên mẹ là Trương Bá...
Đời sống số - 9 giờ, 46 phút trước
Hãy cùng nhìn vào 4 bức ảnh dưới đây và lựa chọn một cái nắm tay mà bạn thấy là yêu thật nhất. Đáp án sẽ nói cho bạn biết câu trả lời.
Thời trang + - 9 giờ, 51 phút trước
Mùa hè luôn là thời điểm lý tưởng để chúng ta làm mới bản thân bằng những trang phục tươi sáng và trẻ trung. Với phụ nữ trên 40 tuổi, việc lựa chọn trang...
Chuyện làng sao - 10 giờ, 46 phút trước
Vợ đầu của Việt Anh là BTV Thùy Linh cực xinh đẹp và thông minh.
Chăm sóc sức khỏe - 10 giờ, 46 phút trước
Thói quen sống là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng lớn đến tuổi thọ.
Kiến thức - 10 giờ, 57 phút trước
Sau khi nhận sổ tiết kiệm, người gửi cần lưu ý kiểm tra kỹ các thông tin như tên ngân hàng, loại tiền, số tiền; kỳ hạn gửi tiền; ngày gửi tiền; ngày đến...